Investeren in wapens is een taak voor overheden, niet voor duurzame beleggers
Door Hadewych Kuiper, Managing Director van Triodos Investment Management
 Hadewych Kuiper |
Terwijl ik dit schrijf maken regeringsleiders in heel Europa gebruik van deze bevoegdheden. Door nationale uitzonderingsclausules te activeren, nieuwe defensieleningen uit te geven en de EU-begroting te herzien, wordt er in totaal 800 miljard euro vrijgemaakt om Europa snel te herbewapenen.
Als overheden wapens kopen, hebben ze er controle over. Ze weten waar het wapentuig worden opgeslagen, vervoerd en ingezet. Als kopers beslissen overheden ook in welke soorten wapens ze investeren. Volgens het internationaal humanitair recht mogen ze bijvoorbeeld geen nucleaire, biologische, chemische of andere controversiële wapens aanschaffen aangezien deze disproportioneel zijn en doorgaans geen onderscheid kunnen maken tussen civiele en militaire doelen. En als de oorlog - of de oorlogsdreiging - voorbij is, beslissen overheden eveneens wat er met het resterende wapentuig moet gebeuren, wat cruciaal is.
Het is dan ook terecht dat onze democratisch gekozen regeringen deze zeer serieuze verantwoordelijkheid op zich nemen. Het is hun taak om de wil van het volk uit te voeren en zij zullen kritisch op hun beslissingen worden beoordeeld. De wapens die overheden kopen worden immers gefinancierd met schulden en belastingen. Deze financiële structuur is een extra stimulans om conflicten snel en vreedzaam te beëindigen.
Dit is echter niet het geval wanneer private partijen investeren in wapenproducenten. In die situatie is de primaire motivatie het maken van winst voor de aandeelhouders. We kunnen en mogen niet negeren dat dit soort bedrijven en hun investeerders baat hebben bij conflicten. Het is hun bedrijfsmodel.
In tegenstelling tot overheden hebben wapenproducenten (en hun investeerders) er een overweldigend financieel belang bij om de dreiging van gevaar aan te wakkeren, klanten aan te sporen meer wapens te kopen en oorlogen zo lang mogelijk te laten duren. En als de oorlog voorbij is, gaan ze op zoek naar andere afzetmarkten en conflicten om hun producten te verkopen. Ze worden rijk tijdens oorlogen. Wanneer private investeerders wapenproducenten financieren, creëert dat een perverse prikkel om conflicten te laten voortduren. Investeerders willen immers winst maken. Middellange en lange termijn-investeerders profiteren het meest van conflicten die tientallen jaren duren. Dit is een fundamentele weeffout die ontstaat wanneer de wapenindustrie met privaat geld gefinancierd wordt. Het gaat rechtstreeks in tegen ons doel om de vrede te herstellen.
Voor private investeerders is de transparantie over de soorten wapens die worden gemaakt en tegen wie ze zullen worden gebruikt bovendien zeer beperkt. Deze houdt op zodra de wapens de fabriek verlaten. Het gaat hier om een van de meest ondoorzichtige industrieën ter wereld. Dat geldt met name voor de tweedehands wapenmarkt, die volledig ondoorzichtig is. Het zou extreem roekeloos zijn voor investeerders, pensioenfondsen en banken om hier met aannames te werken.
De geschiedenis toont aan dat wanneer dodelijke wapens in andere handen overgaan, ze op onheilspellende plaatsen terecht kunnen komen waar ze voor verwoesting en terrorisme worden ingezet. Waar private investeerders nu wellicht menen de herbewapening van Europa te financieren, kunnen ze met hun investeringen uiteindelijk ook schietpartijen op scholen, burgerdoden of misdaden tegen de menselijkheid elders ter wereld mogelijk maken. Als investeerder is het simpelweg onmogelijk om te weten hoe, waar en door wie de wapens zullen worden gebruikt.
Hoe onwerkelijk het voor ons in Europa ook is, in de VS kunnen gewone burgers tijdens de wekelijkse boodschappen bij hun plaatselijke Walmart-filiaal een heel assortiment wapens bekijken en aanschaffen. Semi-automatische wapens, handpistolen, geweren en meer zijn er gewoon te koop. Het is dan ook geen verrassing dat dit soort wapens vaak de hoofdrol spelen bij massale schietpartijen. Dat is wat er gebeurt als wapens worden gebruikt voor commercieel gewin. Zeker niet iets wat Europese pensioenfondsen en duurzame beleggers mede mogelijk willen maken. Integendeel.
Het geld van private investeerders zou bovendien door wapenfabrikanten gebruikt kunnen worden om dubieuze donaties te doen aan politici. In 2024 alleen al betaalden defensiebedrijven meer dan 148 miljoen dollar aan Amerikaanse politici om het beleid te beïnvloeden en contracten binnen te halen. Ondanks dat slechts 6% van de bevolking achter pro-wapen groeperingen zoals de NRA staat, hebben deze een onevenredig grote invloed op het beleid. Dit ondermijnt de democratie, het kostbare goed dat we juist proberen te handhaven en beschermen.
Wanneer private investeerders wapenproducenten financieren, hebben ze geen transparantie over waar ze in investeren. Dit is onverenigbaar met belegginsregel nummer één: weet wat je bezit. Voor duurzame beleggers is het zelfs nog minder verenigbaar omdat het hoofddoel van wapens, namelijk dood en verderf zaaien, lijnrecht tegen duurzame en ESG-doelstellingen ingaat.
Terwijl we ons door geopolitieke spanningen en onzekerheid worstelen, moeten we de controle over de wapenindustrie aan overheden laten. Wij als duurzame lange termijn- investeerders hebben een andere rol. Wij moeten investeren in een samenleving die de levenskwaliteit van al haar leden beschermt en bevordert en waarin menselijke waardigheid centraal staat. En we moeten bereid en in staat zijn om door oorlog verscheurde landen zoals Oekraïne te helpen bij de wederopbouw van hun infrastructuur. Daar ligt onze waarde op lange termijn.
Als investeerders en medemensen is dat de goede kant van de geschiedenis.
